بررسی تطبیقی غزلیات سعدی با غزلیات شریف رضی

بی گمان شریف رضی را باید یکی از شاعران برجسته ی عرب در عصر زرین فرهنگ و تمدن اسلامی یعنی قرن های چهارم و پنجم هجری به شمار آورد. آن چه شعر او را از شعر سایرین متمایز می کند طبع عربی و بدوی اوست به خصوص حجازیات او که در نجف و حجاز آن را به نظم کشیده است. حجازیات او شاهکار غزلی او به شمار می آید و نمونه ای از شعر نو و ابتکاری اوست که در آن به خلق تصاویر و مضامین منحصر به فردی پرداخته است. سعدی یکی از نادره های شعر فارسی است که با ظرافت و صراحت ویژه ای به بیان غزل های عاشقانه دست زده است. بررسی تطبیقی غزلیات سعدی با غزلیات شریف رضی به منظور شناخت غزل این دو شاعر و آشنایی بیشتر با آن می تواند بحثی نو در زمینه ی ادبیات تطبیقی باشد. هدف ما از این تحقیق علمی این است که به مقایسه و تطبیق غزل سعدی با غزل شریف رضی پرداخته، تصاویر و مضامین مشترک این دو را در غزل بیان کرده و همچنین به برخی از صور خیال به کار رفته در دیوان دو شاعر اشاره کنیم. روش تحقیق در این پایان نامه ابتدا از طریق فیش برداری از غزل های دو شاعر انجام شده، سپس مقایسه عناصر تصویر ساز و مضامین غزلی صورت گرفته و در نهایت به وجوه اشتراک و اختلاف این دو اشاره شده است. طبق مطالعات انجام شده بررسی تطبیقی غزلیات سعدی با غزلیات شریف رضی تاکنون در قالب یک بحث علمی و آکادمیک مطرح نشده است. و با اطمینان می توان گفت در زمینه تطبیق بین غزل این دو شاعر کار تطبیقی قابل توجهی صورت نگرفته است. مقایسه غزل سعدی که خود از بزرگ ترین غزل پردازان قرن هفتم است و بررسی و تطبیق آن با غزل شریف رضی که او نیز از بزرگ ترین غزل پردازان عصر عباسی است، مهم ترین هدف این تحقیق به حساب می آید. شریف رضی در غزل هایش بر جلوه های پاکی و عفت تأکید می کند و به خاطر این ویژگی او را از مکتب پاک سرایان به شمار می آورند. سعدی بی هیچ پرده پوشی به مسأله ی عشق انسانی پرداخته و در غزلش از توصیف زن و اندام های او چشم پوشی نکرده است. عشق سعدی عقل را فنا می کند. عشق او زمینی و مادی است. اما رضی در راه عشق عقل را به کار می گیرد و بر هوای نفس غالب می شود. غزل او غزلی عفیف و آسمانی است. شعر شریف به خاطر محیط بدوی حجاز، خشک و محدود و بی روح است. شعر سعدی به خاطر محیط متنوع شیراز، زیبا و دل نشین است. یکی از ویژگی های غزل شریف استفاده فراوان از نام اماکن حجاز است. در غزل سعدی از نام برخی از پیامبران و قهرمانان داستان های کهن یاد شده است. سعدی از تناسب هنری و فنی در قالب استعاره و تشبیه هنرمندانه بهره برده است. تشبیهات شریف رضی بیشتر به صورت تشبیه بلیغ به کار رفته و سعدی علاوه بر تشبیهات زیبا دارای استعاره و تشبیه های جذابی است.